Το κείμενο αυτό αποτελεί μια πρωτοβουλία καταξιωμένων για την προσφορά τους προσωπικοτήτων, διεθνούς ακτινοβολίας, που δημιούργησαν το Club of Budapest International Foundation. Σήμερα δεν επαρκεί η αποσπασματική δράση και η βραχυπρόθεσμη επίλυση των προβλημάτων. Πρέπει όλοι μας να αντιληφθούμε τα προβλήματα σε όλη την πολύπλοκη ολότητά τους και να τα συλλάβουμε όχι μόνο με τη λογική και τη διάνοιά μας, αλλά και με όλες τις ικανότητες της ενόρασης και της ενσυναίσθησης. Το εγχείρημα της «μακρομεταστροφής» είναι πολύ δύσκολο και κάθε τι που συμβάλει σε αυτό θα το προβάλουμε στην ιστοσελίδα μας.
1. ΟΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ
Στα τελευταία χρόνια του 20ου αιώνα, έχουμε φθάσει σε ένα κρίσιμο σημείο της ιστορίας μας. Βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός νέου σταδίου κοινωνικής, πνευματικής και πολιτισμικής εξέλιξης, ενός σταδίου που διαφέρει από τις προηγούμενες δεκαετίες αυτού του αιώνα, τόσο όσο διέφεραν τα λιβάδια από τα σπήλαια και τα μόνιμα χωριά, από τη ζωή στις νομαδικές φυλές. Εξελισσόμαστε αφήνοντας πίσω μας τις βιομηχανικές κοινωνίες εθνικής βάσης που δημιουργήθηκαν στις αρχές της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης και κινούμαστε προς ένα αλληλένδετο, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτισμικό σύστημα βασισμένο στις πληροφορίες που καλύπτει όλη την υδρόγειο. Η διαδρομή αυτής της εξέλιξης δεν είναι ομαλή, είναι γεμάτη σοκ και εκπλήξεις. Αυτός ο αιώνας έχει δει αρκετά μεγάλα «κρουστικά κύματα», και μπορεί να ακολουθήσουν και άλλα πριν περάσει πολύς καιρός. Ο τρόπος που θα ανταπεξέλθουμε στα τωρινά και μελλοντικά σοκ θα καθορίσει το μέλλον μας και το μέλλον των παιδιών και των εγγονιών μας. - Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε τώρα είναι η πρόκληση της επιλογής του πεπρωμένου μας. Η γενιά μας, από όλες τις χιλιάδες γενεών πριν από μας, καλείται να αποφασίσει τη μοίρα της ζωής πάνω σε αυτόν τον πλανήτη. Οι διαδικασίες που δημιουργήσαμε στη διάρκεια της ζωής μας και της ζωής των γονιών και των παππούδων μας δεν μπορούν να συνεχιστούν στη ζωή των παιδιών και των εγγονιών μας. Ό,τι κάνουμε, είτε θα δημιουργήσει το πλαίσιο για τη διαμόρφωση μιας ειρηνικής και συνεργατικής παγκόσμιας κοινωνίας συνεχίζοντας έτσι τη μεγάλη περιπέτεια της ζωής, του πνεύματος και της συνειδητότητας πάνω στη Γη, είτε θα ανοίξει το δρόμο για το τέλος της ύπαρξης της ανθρωπότητας πάνω σε αυτόν τον πλανήτη. - Τα πρότυπα δράσης στο σημερινό κόσμο δεν είναι ενθαρρυντικά. Εκατομμύρια άνθρωποι είναι άνεργοι, εκατομμύρια υφίστανται εκμετάλλευση με χαμηλούς μισθούς, εκατομμύρια οδηγούνται ανήμποροι στην ένδεια. Το χάσμα ανάμεσα στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες, και ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς μέσα στις χώρες, είναι μεγάλο και εξακολουθεί να μεγαλώνει. Παρόλο που η παγκόσμια κοινότητα απαλλάχθηκε από το φάσμα μιας σύγκρουσης των υπερδυνάμεων και απειλείται από οικολογική καταστροφή, οι κυβερνήσεις του πλανήτη εξακολουθούν να ξοδεύουν ένα τρισεκατομμύριο δολάρια το χρόνο για εξοπλισμούς και το στρατό, και μόνο ένα μικροσκοπικό κλάσμα αυτού του ποσού για τη διατήρηση ενός βιώσιμου περιβάλλοντος. - Το πρόβλημα της στρατιωτικοποίησης, το πρόβλημα της ανάπτυξης, το πρόβλημα της οικολογίας, το πρόβλημα του υπερπληθυσμού, και τα πολλά προβλήματα ενέργειας και πρώτων υλών, δεν θα ξεπεραστούν απλά και μόνο με τη μείωση του αριθμού των ήδη άχρηστων πυρηνικών κεφαλών ούτε με την υπογραφή συνθηκών για το παγκόσμιο εμπόριο, την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας, τη βιοποικιλότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη με όρους που η αυστηρότητα τους έχει μετριαστεί για πολιτικούς λόγους. Σήμερα δεν επαρκεί η αποσπασματική δράση και η βραχυπρόθεσμη επίλυση προβλημάτων. Πρέπει να αντιληφθούμε τα προβλήματα σε όλη την πολύπλοκη ολότητα τους και να τα συλλάβουμε όχι μόνο με τη λογική και τη διάνοια μας, αλλά και με όλες τις ικανότητες της ενόρασης και της ενσυναίσθησης.  - Αν διατηρήσουμε απαρχαιωμένες αξίες και πεποιθήσεις, μια κατακερματισμένη συνειδητότητα και ένα εγωκεντρικό πνεύμα, θα διατηρήσουμε επίσης ξεπερασμένους στόχους και συμπεριφορές. Και αυτές οι συμπεριφορές, όταν εφαρμόζονται από μεγάλο αριθμό ανθρώπων, θα παρεμποδίσουν την όλη μετάβαση προς μιας αλληλοεξαρτώμενη αλλά ειρηνική και συνεργατική παγκόσμια κοινωνία. Τώρα υπάρχει η ηθική αλλά και πρακτική υποχρέωση να δούμε όλοι μας πέρα από την επιφάνεια των γεγονότων, πέρα από τις συνωμοσίες και τις πολεμικές των πρακτικών πολιτικών δραστηριοτήτων, πέρα από τους κραυγαλέους τίτλους των μέσων μαζικής ενημέρωσης και τις μόδες των μεταβαλλόμενων τρόπων ζωής και εργασίας η υποχρέωση να αισθανθούμε τις δυνάμεις που εντείνονται κάτω από τα γεγονότα και να αντιληφθούμε την κατεύθυνση προς την οποία κινούνται, ώστε να εξελίξουμε το πνεύμα και τη συνειδητότητα που θα μας επιτρέψει να αντιληφθούμε τα προβλήματα και τις ευκαιρίες, και να ενεργήσουμε κατάλληλα. 2. ΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ - Ένας νέος τρόπος σκέψης έχει γίνει απαραίτητη προϋπόθεση για την υπεύθυνη ζωή και δράση. Για να τον αναπτύξουμε πρέπει να καλλιεργήσουμε τη δημιουργικότητα σε όλους τους ανθρώπους, σε όλα τα μέρη του κόσμου. Η δημιουργικότητα είναι όχι γενετικό αλλά πολιτιστικό χάρισμα των ανθρώπων. Η κουλτούρα και η κοινωνία μεταβάλλονται γρήγορα, ενώ τα γονίδια αλλάζουν με αργό ρυθμό: μέσα σε έναν ολόκληρο αιώνα συνήθως δεν αλλάζει πάνω από μισό τοις εκατό του ανθρώπινου γενετικού κώδικα. Επομένως τα περισσότερα από τα γονίδια μας χρονολογούνται από τη Λίθινη Εποχή ή και ακόμη παλαιότερα. Θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να ζήσουμε στις ζούγκλες της φύσης αλλά όχι στις ζούγκλες του πολιτισμού. Το σημερινό οικονομικό, κοινωνικό και τεχνολογικό περιβάλλον είναι δικό μας δημιούργημα, και μόνο η δημιουργικότητα της νόησης μας - της κουλτούρας, του πνεύματος και της συνειδητότητας μας - θα μας επιτρέψει να ανταπεξέλθουμε σε αυτό. Η γνήσια δημιουργικότητα δεν παραλύει όταν αντιμετωπίζει ασυνήθιστα και απρόσμενα προβλήματα. Τα αντιμετωπίζει ανοιχτά, χωρίς προκατάληψη. Η καλλιέργεια της είναι μια προϋπόθεση για να βρούμε το δρόμο προς μια παγκόσμια αλληλένδετη κοινωνία στην οποία τα άτομα, οι επιχειρήσεις, οι χώρες και ολόκληρη η οικογένεια των λαών και των εθνών θα μπορούν να ζήσουν μαζί ειρηνικά, συνεργατικά και με αμοιβαία ωφέλεια. - Η ποικιλότητα είναι μια άλλη αναγκαία προϋπόθεση για την εποχή μας. Είναι βασικό στοιχείο για όλα τα πράγματα στη φύση και την τέχνη: μια συμφωνία δεν μπορεί να αποτελείται μόνο από έναν μουσικό τόνο ούτε να παιχτεί από ένα όργανο. Ένας πίνακας πρέπει να έχει επίσης πολλά χρώματα, ένας κήπος είναι πιο όμορφος αν περιέχει άνθη και φυτά πολλών διαφορετικών ειδών. |
| Ένας
πολυκύτταρος οργανισμός δεν μπορεί να επιβιώσει αν υποβαθμιστεί έτσι
ώστε να περιέχει μόνο ένα είδος κυττάρων ακόμη και οι σπόγγοι εξελίσσουν
κύτταρα με εξειδικευμένες λειτουργίες. Η πολιτισμική και πνευματική ποικιλότητα στον ανθρώπινο κόσμο είναι εξίσου ουσιώδης με την ποικιλότητα στη φύση και την τέχνη.
Μια ανθρώπινη κοινότητα πρέπει να έχει μέλη διαφορετικά μεταξύ τους όχι
μόνο στην ηλικία και το φύλο αλλά και στην προσωπικότητα, το χρώμα και
τις πεποιθήσεις. Μόνο τότε θα μπορούν τα μέλη της να επιτελούν τις δραστηριότητες που το καθένα κάνει καλύτερα και να συμπληρώνουν το ένα το άλλο ώστε το όλο που σχηματίζουν να μπορεί να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται. Η εξελισσόμενη παγκόσμια κοινωνία θα είχε μεγάλη ποικιλότητα αν δεν υπήρχε η ανεπιθύμητη ομοιομορφία που δημιουργείται από την κυριαρχία λίγων κουλτούρων και κοινωνιών. |
Όπως
ακριβώς η ποικιλότητα στη φύση απειλείται από όταν καλλιεργούμε μία
μόνο ή λίγες ποικιλίες φυτών και εκτρέφουμε μερικά μόνο είδη ζώων, έτσι
και η ποικιλότητα του σημερινού κόσμου κινδυνεύει από την κυριαρχία μας,
ή στην καλύτερη περίπτωση μερικών, μορφών κουλτούρας και πολιτισμού.  - Ο κόσμος του 21ου
αιώνα θα είναι βιώσιμος μόνο αν διατηρεί ουσιαστικά στοιχεία από την
ποικιλότητα που χαρακτήριζε πάντα τις κουλτούρες, τα δόγματα και τις
οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές τάξεις και τρόπους ζωής. Η
συντήρηση της ποικιλότητας δεν υπαγορεύει την απομόνωση λαών και
κουλτούρων μεταξύ τους: απαιτεί διεθνή και διαπολιτισμική επαφή και
επικοινωνία στην οποία δείχνουμε το δέοντα σεβασμό στις διαφορές, τις
πεποιθήσεις, τους τρόπους ζωής και τις φιλοδοξίες των άλλων. Το να
αφήσουμε τους άλλους να είναι αυτό που θέλουν φτάνει να παραμένουν στη
δική τους γωνιά του κόσμου, το να τους αφήνουμε να κάνουν ό,τι θέλουν
«εφόσον δεν το κάνουν στη δική μας αυλή» είναι καλοπροαίρετες αλλά
ανεπαρκείς στάσεις.Όπως και τα διάφορα όργανα μέσα σε ένα σώμα, έτσι και οι διάφοροι λαοί και κουλτούρες πρέπει να συνεργάζονται για να συντηρήσουν το όλο σύστημα του οποίου αποτελούν μέρος: την ανθρώπινη κοινότητα μέσα στην πλανητική της κατοικία. Την τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα, διαφορετικά έθνη και κουλτούρες πρέπει να αναπτύξουν τη συμπόνια και την αλληλεγγύη που θα επιτρέψει σε όλους μας να προχωρήσουμε πέρα από τη στάση της παθητικής ανοχής για να συνεργαστούμε ενεργά με τους άλλους συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλο. 3. ΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ - Στη διάρκεια του 20ου αιώνα, οι άνθρωποι σε πολλά μέρη του κόσμου έχουν συνειδητοποιήσει τα δικαιώματά τους, αλλά και πολλές συστημικές παραβιάσεις τους. Αυτή η εξέλιξη είναι σημαντική, αλλά από μόνη της δεν αρκεί. Στα υπόλοιπα χρόνια αυτού του αιώνα πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσουμε τον παράγοντα χωρίς τον οποίο δεν μπορούμε να διαφυλάξουμε αποτελεσματικά ούτε τα δικαιώματα ούτε άλλες αξίες μας: τις ατομικές και συλλογικές ευθύνες μας. Δεν θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μια ειρηνική και συνεργατική ανθρώπινη οικογένεια αν δεν γίνουμε υπεύθυνοι κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά και πολιτισμικά.
- Ως
άτομα, έχουμε την ευθύνη να επιδιώκουμε τα συμφέροντά μας σε αρμονία με
τα συμφέροντα και την ευημερία των άλλων, και όχι σε βάρος τους. Έχουμε την ευθύνη να καταδικάζουμε και να αποτρέπουμε φόνους και
κτηνωδίες κάθε μορφής, έχουμε την ευθύνη να μην φέρνουμε στον κόσμο
περισσότερα παιδιά από όσα πραγματικά χρειαζόμαστε και μπορούμε να
συντηρήσουμε και έχουμε την ευθύνη να σεβόμαστε το δικαίωμα της ζωής,
της ανάπτυξης και της ισότητας και αξιοπρέπειας όλων των παιδιών, των
γυναικών και των ανδρών που κατοικούν στην Γη.
Ως πολίτες της χώρας μας έχουμε την ευθύνη να απαιτούμε από τους ηγέτες
μας να μετατρέψουν τα ξίφη σε αλέτρια και να σχετίζονται με τα άλλα
έθνη ειρηνικά και με πνεύμα συνεργασίας να αναγνωρίζουν τις θεμιτές
επιθυμίες όλων των κοινοτήτων της ανθρώπινης οικογένειας και να μην
καταχρώνται την εξουσία τους για να χρησιμοποιούν τους ανθρώπους και το
περιβάλλον για κοντόφθαλμους και ιδιοτελείς σκοπούς.
Ως συνεργάτες σε επιχειρήσεις και παράγοντες της οικονομίας, έχουμε την ευθύνη να φροντίζουμε ώστε οι στόχοι των επιχειρήσεων να μην επικεντρώνονται αποκλειστικά και μόνο στο κέρδος και την ανάπτυξη αλλά να επιδιώκουν τα προϊόντα και οι υπηρεσίες τους να ανταποκρίνονται στις ανθρώπινες ανάγκες και απαιτήσεις χωρίς να βλάπτουν τους ανθρώπους και τη φύση, να μην εξυπηρετούν καταστροφικούς σκοπούς και ανήθικα σχέδια, και να σέβονται τα δικαιώματα όλων των επιχειρηματιών και των επιχειρήσεων που ανταγωνίζονται τίμια στην παγκόσμια αγορά.
Ως μέλη της ανθρώπινης κοινότητας, έχουμε την ευθύνη να υιοθετήσουμε μια κουλτούρα
μη βίας, αλληλεγγύης και οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής
ισότητας, να προάγουμε την αμοιβαία κατανόηση και το σεβασμό
ανάμεσα στους ανθρώπους και τα έθνη είτε μοιάζουν με μας είτε όχι, και
να απαιτούμε να ενδυναμώνονται όλοι οι άνθρωποι παντού ώστε να μπορούν
να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν με τους υλικούς αλλά
και πνευματικούς πόρους που απαιτούνται για αυτό το πρωτοφανές έργο.
Και ως άτομα προικισμένα με νόηση και συνειδητότητα, η ευθύνη μας είναι
να ενθαρρύνουμε την κατανόηση και την εκτίμηση για την αρετή του
ανθρώπινου πνεύματος σε όλες τις εκδηλώσεις του, βλέποντας με δέος και
θαυμασμό ένα σύμπαν που παρήγαγε ζωή και συνειδητότητα, μαζί με τη
δυνατότητα της συνεχούς εξέλιξης της προς ακόμη υψηλότερα επίπεδα
ενόρασης, κατανόησης, αγάπης και συμπόνιας.
4. ΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ
- Στα
περισσότερα μέρη του κόσμου, το πραγματικό δυναμικό των ανθρώπων
δυστυχώς δεν αναπτύσσεται. Ο τρόπος που ανατρέφονται τα παιδιά
καταπνίγει την ικανότητα μάθησης και τη δημιουργικότητα ο τρόπος που οι
νέοι βιώνουν την πάλη για υλική επιβίωση προκαλεί ματαίωση και πικρία.
Στους ενήλικες αυτό οδηγεί σε μια σειρά από αντισταθμιστικές, εθιστικές
και ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές. Το αποτέλεσμα είναι η συνέχιση της
κοινωνικής και πολιτικής καταπίεσης, του οικονομικού πολέμου, της
πολιτισμικής μισαλλοδοξίας, της εγκληματικότητας και της αδιαφορίας για
το περιβάλλον. Η εξάλειψη των κοινωνικών και οικονομικών δεινών
και προβλημάτων απαιτεί σημαντική κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, και αυτή
δεν είναι δυνατή χωρίς καλύτερη εκπαίδευση, πληροφόρηση και
επικοινωνία.
Αυτά, όμως, παρεμποδίζονται από την απουσία κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, έτσι που δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: η μη ανάπτυξη δημιουργεί ματαίωση, και η ματαίωση, παράγοντας δυσλειτουργικών συμπεριφορών, παρεμποδίζει την ανάπτυξη. Αυτός ο κύκλος πρέπει να σπάσει στο σημείο της μεγαλύτερης ευκαμψίας του, που είναι η ανάπτυξη του πνεύματος και της συνειδητότητας στους ανθρώπους. Η επίτευξη αυτού του στόχου δεν ακυρώνει την ανάγκη για κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη με όλους τους οικονομικούς και τεχνικούς πόρους, αλλά απαιτεί μια παράλληλη προσπάθεια στο πνευματικό πεδίο. Αν το πνεύμα και η συνειδητότητα των ανθρώπων δεν εξελιχθεί στην πλανητική διάσταση, οι διεργασίες που στρεσάρουν το παγκοσμιοποιημένο σύστημα κοινωνίας-φύσης θα ενταθούν και θα δημιουργήσουν ένα κρουστικό κύμα που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο ολόκληρη τη μετάβαση προς μια ειρηνική και συνεργατική παγκόσμια κοινωνία. Αυτό θα ήταν μια οπισθοδρόμηση για την ανθρωπότητα και ένας κίνδυνος για όλους. Η εξέλιξη του πνεύματος και της συνειδητότητας του ανθρώπου είναι ο πρώτος ζωτικός στόχος που είναι κοινός για όλη την ανθρώπινη οικογένεια.
- Στον κόσμο μας η στατική σταθερότητα είναι ψευδαίσθηση, η διάρκεια
έγκειται μόνο στη βιώσιμη αλλαγή, το βιώσιμο μετασχηματισμό. Υπάρχει μια
συνεχής ανάγκη να καθοδηγούμε την εξέλιξη των κοινωνιών μας ώστε να
αποφύγουμε τις καταρρεύσεις και να προοδεύσουμε προς έναν κόσμο όπου
όλοι οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν με ειρήνη, ελευθερία και αξιοπρέπεια.
Αυτή η καθοδήγηση δεν προέρχεται από τους δασκάλους και τα σχολεία,
ούτε καν από πολιτικούς και επιχειρηματικούς ηγέτες, αν και η αφοσίωση
και ο ρόλος αυτών των ανθρώπων είναι σημαντικοί παράγοντες. Ουσιαστικά
και καθοριστικά, προέρχεται από κάθε άνθρωπο. Ένα άτομο προικισμένο με
πλανητική συνειδητότητα αναγνωρίζει το ρόλο του στην εξελικτική
διαδικασία και ενεργεί υπεύθυνα με βάση αυτή την αντίληψη.
Όλοι πρέπει να αρχίσουμε με τον εαυτό μας και να εξελίξουμε τη συνειδητότητα μας σε αυτή την πλανητική διάσταση και μόνο τότε θα μπορούμε να γίνουμε υπεύθυνοι και αποτελεσματικοί φορείς της αλλαγής και του μετασχηματισμού της κοινωνίας μας. Πλανητική συνειδητότητα είναι η γνώση αλλά και το συναίσθημα της ζωτικής αλληλεξάρτησης και της ουσιαστικής ενότητας των ανθρώπων, και η συνειδητή υιοθέτηση της ηθικής και του ήθους που συνεπάγεται αυτό. Η εξέλιξή του είναι η βασική προϋπόθεση της ανθρώπινης επιβίωσης σε αυτόν τον πλανήτη.
___________________________
(Γράφτηκε από τον Prof. Dr. Ervin Laszlo σε συνεργασία με τον Δαλάι Λάμα και υιοθετήθηκε από τη Λέσχη της Βουδαπέστης στις 26 Οκτωβρίου 1996)
Απόσπασμα από το βιβλίο "H Μεγάλη Κβαντική Αλλαγή", του Dr. Ervin Laszlo, εκδόσεις ΑΡΧΕΤΥΠΟ
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου